Να μη ξεχάσουμε ποτέ το Ολοκαύτωμα

Η μνήμη των Ελλήνων

Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων

του Ολοκαυτώματος

τιμήθηκε στη Θεσσαλονίκη

Να μη ξεχάσουν ποτέ οι λαοί και οι άνθρωποι το Ολοκαύτωμα.

Αυτή ήταν η κοινή συνισταμένη των όσων ειπώθηκαν στην εκδήλωση και στη συναυλία, που έγιναν την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2023, οπότε τιμήθηκε η εθνική ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη.

Η τελετή

στη πλατεία Ελευθερίας 

Μια εθνική ημέρα, που όσοι κι όσες προσήλθαν την Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2023 στη πλατεία Ελευθερίας, θυμήθηκαν ξανά τις αποφράδες ημέρες και τίμησαν με το καλύτερο τρόπο τη μνήμη των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.

Η τελετή ξεκίνησε με Ασκαβά ( δηλαδή την επιμνημόσυνη δέηση) από το Ραβίνο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης  (ΙΚΘ) Σοφολογιότατο,  Aharon Israel και ακολούθησε η χορωδία της ΙΚΘ με τους ψαλμούς του Δαυίδ.

Ο εκπρόσωπος

της Κυβέρνησης

Κατόπιν, στο βήμα  προσήλθε ο εκπρόσωπος της Κυβερνήσεως- υφυπουργός Εσωτερικών- αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας-Θράκης,  Σταύρος Καλαφάτης, ο οποίος τόνισε:

«Είναι το χρέος μας απέναντι στους δεκάδες χιλιάδες Εβραίους της Θεσσαλονίκης που θανατώθηκαν. Η απώλεια είναι και δική μας και δε μπορεί να λησμονείται. Να υψώνουμε τοίχο ενάντια στον φασισμό, τον ολοκληρωτισμό. Να μην επιστρέψουμε να ζήσει η ανθρωπότητα ποτέ ξανά τέτοιες θηριωδίες», είπε ο  κ. Καλαφάτης.Ο υφυπουργός επισήμανε ότι στόχος της κυβέρνησης είναι η ολοκλήρωση του μουσείου Ολοκαυτώματος. «Να δημιουργήσουμε ένα από τα πιο εμβληματικά μουσεία Ολοκαυτώματος σε όλο το κόσμο», πρόσθεσε.

Ο Πρέσβης του Ισραήλ

Ακολούθως, ο Πρέσβης του Ισραήλ κ. Noam Katz σημείωσε τα εξής:

«Είμαστε εδώ για να αποτίνουμε φόρο τιμή στα έξι εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος.

Ανάμεσά τους, ήταν περίπου 50.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης.Το 94% της Εβραϊκής Κοινότητας της πόλης -που άλλοτε ονομαζόταν η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων- εξοντώθηκε.

Το Ολοκαύτωμα είναι και μία εθνική τραγωδία για την Ελλάδα,  καθώς επρόκειτο για μία κοινότητα πολύ σημαντική για τη πόλη. Στόχος είναι η μνήμη αυτών των φρικαλεοτήτων σε βάρος των Ελλήνων Εβραίων για να μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη μας. Δε πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στο ρατσισμό, στις φωνές των αρνητών του Ολοκαυτώματος».

Παράλληλα, εξέφρασε τον αποτροπιασμό του για τους επτά νεκρούς σε συναγωγή της Νέβε Γιαακόβ,  που σημειώθηκαν το βράδυ της Παρασκευής 27 Ιανουαρίου 2023 στην ανατολική Ιερουσαλήμ, ανήμερα της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

 «Στη Θεσσαλονίκη ο αντισημιτισμός φάνηκε στους βανδαλισμούς των Εβραϊκών Μνημείων. Βέβαια, η κοινότητα αν και είναι πολύ μικρότερη από παλαιά κάνει πολύ καλή δουλειά. Δε πρέπει να ξεχάσουμε», παρατήρησε με νόημα.

Ο πρόεδρος του

Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος

Αμέσως μετά στο βήμα «ανέβηκε» ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος -της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος, Δαυίδ Σαλτιέλ, ο οποίος – μεταξύ άλλων- υπογράμμισε τα κάτωθι:

«Είμαστε εδώ για να τιμήσουμε τη μνήμη έξι εκατομμυρίων Εβραίων που κυνηγήθηκαν και δολοφονήθηκαν συστηματικά και ανελέητα από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους. Είμαστε εδώ για να θυμηθούμε τους δικούς μας ανθρώπους. Τους 67.000 Έλληνες Εβραίους, τους 50.000 από αυτούς – πολίτες της Θεσσαλονίκης. Να θυμηθούμε τα πρόσωπα, τα γεγονότα που άλλαξαν τη φυσιογνωμία της πόλης, που αφαίρεσαν το πιο δυναμικό κομμάτι της».

Αναφερόμενος στη μετάβαση των θεωριών συνωμοσίας, των αντισημιτικών στερεοτύπων, της διαστρέβλωσης του Ολοκαυτώματος στο ψηφιακό κόσμο υπογράμμισε ο κ. Σαλτιέλ πως αποτελεί απλώς την εξέλιξη της εποχής μας.

Ο αντισημιτισμός

 στην εποχή μας

«Κι αυτό, γιατί ο αντισημιτισμός συνεχίζει να «ανθεί» και στα παραδοσιακά ΜΜΕ, στο Τύπο, σε βιβλία, και στο δημόσιο διάλογο. Τα αντισημιτικά στερεότυπα,καλυμμένα πίσω απόδιάφορα προσωπεία,τεκμηριώνονται με ψευδεπίγραφα στοιχεία και επιχειρήματα, πολλαπλασιάζοντας το μίσος που δηλητηριάζει τη κοινωνία μας προτρέποντας το κοινό στο οποίο απευθύνονται σε πράξεις βίας κάθε μορφής», τόνισε ο κ. Σαλτιέλ.

Η ιστορία διδάσκει

Για την ιστορία επισήμανε  ο κ. Σαλτιέλ  ότι «διδάσκει πως κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς – όπως στη περίπτωση της Ναζιστικής Γερμανίας – εκμεταλλεύεται τους θεσμούς για να εδραιωθεί στην εξουσία και εν τέλει να τους καταλύσει. Γι’ αυτό και αυτές οι απόψεις, οι πολιτικές, οι εκφραστές τους, από όποιον πολιτικό χώρο και αν προέρχονται, αποτελούν το πρόβλημα και όχι τη λύση.

Προκύπτει, λοιπόν,  ολοένα και πιο αβίαστα η ανάγκη να μιλάμε για τις συνέπειες των πράξεων των Ναζί. Αυτών που έλαβαν χώρα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και αυτών που έγιναν σε κάθε δικό μας τόπο – όπως είναι η Θεσσαλονίκη – με τη συνεργασία, τη συναίνεση, την αδιαφορία.

Αυτά θα αναδείξει το έργο του Πάρκου Μνήμης στη Πλατεία Ελευθερίας. Ένα έργο που πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, ώστε η δέσμευση του δήμου να γίνει πράξη. Το ίδιο ισχύει και για το Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος που θα συμβάλλει καίρια στην ανάδειξη των πανανθρώπινων αξιών της ελευθερίας, της αποδοχής, του σεβασμού και της αλληλεγγύης».

Το «Ποτέ Ξανά»

δεν είναι απλώς δύο λέξεις

είναι έκκληση για δράση

Επιπρόσθετα, ο κ. Σαλτιέλ παρότρυνε όλους- όλες, που κατέχουν θέσεις και παίρνουν το λόγο, ώστε να μιλήσουν για το Ολοκαύτωμα να δίνουν το τόνο, καθώς και το έναυσμα, γιατί «Το “Ποτέ Ξανά” δεν είναι απλώς δύο λέξεις, δεν είναι σύνθημα. Είναι έκκληση για δράση».

Σε αυτό το σημείο τόνισε ο κ. Σαλτιέλ πως η νέα γενιά μας δείχνει το δρόμο.

Δημιουργία συνθηκών

για τη διαιώνιση

 των διδαγμάτων

του Ολοκαυτώματος

Τα λόγια δεν έχουν σημασία αν δεν δημιουργούμε τις συνθήκες,  έτσι ώστε οι κοινωνίες και επάνω από όλα οι νέες γενιές να είναι αυτές που θα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προάσπιση της μνήμης και τη διαιώνιση των διδαγμάτων του Ολοκαυτώματος.

Να απαιτούν από κάθε πρόσωπο, από κάθε θεσμό:

⚫Να απορρίπτει τον αντισημιτισμό, τις μισαλλόδοξες ή τις ρατσιστικές συμπεριφορές.

⚫Να υπερασπίζει την ελευθερία και να εκφράζει έμπρακτα την αλληλεγγύη και την αποδοχή προς το διαφορετικό.

Έτσι, τιμάμε τη Μνήμη των έξι εκατομμυρίων Εβραίων θυμάτων του Ναζισμού, των 67.000 Ελλήνων, των 50.000 Θεσσαλονικέων. Μόνο με αυτό το τρόπο προσεγγίζουμε την ουσία των λέξεων “Ποτέ Ξανά”», επισήμανε ο κ. Σαλτιέλ.

Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης

Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Κώστας Ζέρβας, ο οποίος ανέφερε:

«Δε μπορούμε να επιτρέψουμε αυτή η θηριωδία να ξεχαστεί. Είναι μια ιερή δέσμευση, όχι μόνο προς τους απογόνους των μαρτύρων, αλλά και απέναντι στην ίδια την ανθρωπότητα, απέναντι στο δικό μας μέλλον. Έχει αξία να δούμε πράξεις κι όχι μόνο λόγια. Εμείς συμβάλαμε καθοριστικά, ώστε το μουσείο ολοκαυτώματος να περάσει από τη «σφαίρα των ιδεών» στην υλοποίηση. Λύσαμε θέματα χωροταξικά, στάθμευσης, ανταλλάξαμε εκτάσεις και παραχωρήσαμε παραπάνω από 10 στρέμματα για να προχωρήσει».

Η αντιπεριφερειάρχης 

της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης

Το λόγο πήρε στην εκδήλωση και η αντιπεριφερειάρχης Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου, η οποία είπε:

«Στέκομαι μπροστά σας ως παιδί, εγγόνι, δισέγγονο ενός λαού που σφαδάστηκε. Οι δικοί μου πρόγονοι δεν έχουν στο χέρι τους έναν αριθμό, αλλά ένα βλέμμα θλιβερό. Αυτό μας συνδέει. Η Θεσσαλονίκη δε πάσχει από αμνησία, το μουσείο του Ολοκαυτώματος θα βάλει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στο παζλ για τη μνήμη.

Τα νέα παιδιά δεν θα έχουν ακούσματα, όπως είχαμε εμείς. Φεύγοντας από εδώ θα ήθελα να σας παρακαλέσω να περάσετε από τη διαγώνιο. Στον 2ο όροφο επί της Τσιμισκή 35, ένα ζευγάρι από παιδικά ματάκια περίμεναν μαρτυρικά να φύγει και εκείνη η ημέρα. Εκεί κρύφθηκε η Ροζίνα Πάρδο, καθώς ξέφυγε από το γκέτο».

Η κ. Πατουλίδου απηύθυνε και την εξής έκκληση:

«Να μη ξεχάσουμε, να μη ξαναζήσουμε αυτή τη κτηνωδία. Οι επιζήσαντες είναι μάρτυρες της κτηνωδίας. Το μουσείο του Ολοκαυτώματος θα βάλει το κομμάτι του παζλ που λείπει από αυτή την ιστορία».

Η κεντρική ομιλία

της εκδήλωσης

Τη κεντρική ομιλία της εκδήλωσης έκανε ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας. Μίλησε για εκείνους που γνώριζαν και μπορούσαν να σώσουν ζωές, αλλά δεν το έκαναν. Αναφέρθηκε στις λίγες. αλλά σημαντικές εξαιρέσεις των ανθρώπων που πήγαν «κόντρα στο ρεύμα» και με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν εβραίους συμπολίτες τους, για τους οποίους η Ελλάδα είναι υπερήφανη και τα ονόματα τους βρίσκονται στη λίστα των δικαίων των Εθνών.

«Αυτά που έγιναν εκείνη την εποχή ούτε γράφονται, ούτε μπορεί να τα διηγηθεί κανείς. Ποτέ ξανά δεν αντίκρισε κανείς τέτοιο απόλυτο κακό. Τη μαζική εξόντωση 6 εκατομμυρίων ανθρώπων, μόνον  επειδή ήταν Εβραίοι. Στους ζωντανούς χρωστάμε σεβασμό, στους νεκρούς μόνο αλήθεια».

Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που άκουσαν τις κραυγές και δεν άπλωσαν το χέρι. Εκείνοι που γνώριζαν ότι συντελείται ένα ανθρώπινο έγκλημα και δε μίλησαν.

Η πληγή δε θα επουλωθεί ποτέ.Η απώλεια είναι μη αναστρέψιμη. Ούτε για τις οικογένειες, ούτε για τη Θεσσαλονίκη.Καμία άλλη εβραϊκή κοινότητα στην Ευρώπη δεν εξοντώθηκε τόσο γρήγορα, όσο η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Μια κοινότητα από τις αρχαιότερες και μεγαλύτερες στην Ευρώπη», υπογράμμισε ο κ.Τζιτζικώστας.

Πρέπει να γίνει τώρα

το Πάρκο Μνήμης

στη Θεσσαλονίκη

Ο περιφερειάρχης επανέλαβε πως η εβραϊκή κοινότητα έδωσε το χαρακτήρα της πολυπολιτισμικότητας σε μια εποχή που ήταν δύσκολο να συμβεί αυτό και τόνισε πως επάνω από το 90% της κοινότητας αυτής αφανίστηκε. Αναφέρθηκε και ο ίδιος στην ολοκλήρωση του πάρκου μνήμης στην πλατεία ελευθερίας  και η οποία θα πρέπει να γίνει χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. «Είναι η ώρα. Πρέπει να γίνει τώρα», ανέφερε  ο κ. Τζιτζικώστας.

Για το

Μουσείο Ολοκαυτώματος

Στη συνέχεια, εξέφρασε ο ίδιος μια αντίστοιχη  θέση  για το Μουσείο Ολοκαυτώματος, αλλά και για την ονομασία ενός κεντρικού δρόμου της Θεσσαλονίκης σε λεωφόρο των εβραίων μαρτύρων.

«Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στηρίζει την επιλογή και τη πρόταση να γίνει ονοματοδοσία κεντρικού δρόμου της πόλης μας, γιατί πραγματικά μόνον έτσι τιμούμε τελικά τη μνήμη των ανθρώπων αυτών, να ονομαστεί ένας δρόμος «Εβραίων Μαρτύρων».

Επιπλέον, ο περιφερειάρχης «στάθηκε»  στην εξασφάλιση από την περιφέρεια της ανάπλασης γύρω από το μουσείο Ολοκαυτώματος, το οποίο θα αποτελέσει ένα ευρωπαϊκό τοπόσημο.

«Ένα μουσείο που θα ξεπεράσει τα όρια της πόλης και της χώρας και οι επισκέπτες του απ’  όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό θα μαθαίνουν επιτέλους τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα.Γιατί το Ολοκαύτωμα, μη κάνετε το λάθος, δεν αφορά μόνο στους Εβραίους, αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα», είπε ο κ. Τζιτζικώστας, ο οποίος αναφέρθηκε στη σημαντικότατη ευθύνη που έχουν οι επόμενες γενιές να συνεχίσουν να εξιστορούν τα γεγονότα, να μάθουν οι νέες γενιές την αλήθεια για να μένει η μνήμη «ζωντανή»,  ώστε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Η κατάθεση στεφάνων

στο Μνημείο Ολοκαυτώματος

Κατόπιν, πραγματοποιήθηκε η κατάθεση των στεφάνων στο Μνημείο Ολοκαυτώματος, που ξεκίνησε με την κ. Ρίνα Μπαρζιλάι Ρεβάχ ως εκπρόσωπο των επιζησάντων μελών της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης ομήρων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μετά, οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου «Ιωσήφ Νισσίμ» της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης άφησαν ένα λουλούδι στο μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.

Στεφάνια κατέθεσαν οι εκπρόσωποι των αρχηγών των κομμάτων, της Βουλής, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των διπλωματικών- πρυτανικών- εκκλησιαστικών – στρατιωτικών αρχών και  των σωμάτων ασφαλείας. Η τελετή έκλεισε με τη τήρηση ενός λεπτού σιγής και τον εθνικό ύμνο.

Η ομιλία

και η συναυλία

στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Το βράδυ της Κυριακής 29 Ιανουαρίου 2029 πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση και η συναυλία για την εθνική ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος στο κατάμεστο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, όπου κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου «Κολούμπια», Μαρκ Μαζάουερ.

Η παρουσίαση

του κεντρικού ομιλητή

Τον  καθηγητή  Μαρκ Μαζάουερ παρουσίασε ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος, Δαυίδ Σαλτιέλ, και για τον οποίο-μεταξύ άλλων- ανέφερε:

«Είναι ένας εξαιρετικά προικισμένος αφηγητής, ένας ταλαντούχος συνθέτης των πιο ετερόκλητων εικόνων … νομίζω ότι έχει δείξει ξεκάθαρα πως η Ελλάδα και ειδικότερα η ιστορική, αλλά και πολύπαθη Θεσσαλονίκη, έχουν αμφότερες μια ιδιαίτερη θέση στη καρδιά του.

…. Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τον εκτοπισμό και την εξόντωση των 50.000 Εβραίων της πόλης από τους Ναζί. Σε αυτές τις οκτώ δεκαετίες, με πολύ κόπο, πολλών ανθρώπων μια αποδεκατισμένη κοινότητα αναβίωσε από τις στάχτες και σταδιακά περάσαμε από τη σιωπή στην αναγνώριση του παρελθόντος.

 … Ακριβώς για το λόγο αυτό κατά τη γνώμη μου δεν είναι τυχαία η ανταπόκριση, την οποία είχε η προσπάθεια που ξεκίνησε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος.

… Σε αυτή, λοιπόν,  τη σημαντική χρονική στιγμή, ο αποψινός ομιλητής στάθηκε δίπλα μας για να βοηθήσει – χωρίς καμία απαίτηση – τη προσπάθεια αυτή. Μάλιστα,  όπως ανέφερε στις συζητήσεις μας είναι πεπεισμένος ότι αυτό το έργο έχει την δυναμική να φέρει τη Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα, όχι απλώς στη πρώτη γραμμή σε θέματα μνήμης και ιστορίας – για τη περίοδο του Ολοκαυτώματος – αλλά στο επίκεντρο του διεθνούς σύγχρονου πολιτισμικού γίγνεσθαι.

Είναι, λοιπόν, ιδιαίτερη η χαρά και η τιμή να έχουμε απόψε μαζί μας τον Δρα Μαρκ Μαζάουερ».

Η ομιλία

του καθηγητή ιστορίας

Μαρκ Μαζάουερ

Έπειτα πήρε το λόγο ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου «Κολούμπια», Μαρκ Μαζάουερ, ο οποίος «καθήλωσε» το κοινό εκφωνώντας τη κεντρική ομιλία, που έφερε τον εξής τίτλο:

«80 χρόνια μετά: Ενθυμούμενοι τη Θεσσαλονίκη το 1943».

Η ομιλία μεταδόθηκε «ζωντανά» μέσω του διαδικτύου από το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η συναυλία

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ),την οποία διηύθυνε ο Ισραηλινός μαέστρος,Γιοάβ Τάλμι.

Συμμετείχαν οι μουσικοί: Μαριάντζελα Χατζησταματίου (υψίφωνος), Κατερίνα Γίμα (άρπα) και Στάθης Καραπάνος(σολίστ – φλάουτο).

Στη συναυλία παρουσιάστηκαν οι συνθέσεις:

⚫Prayer (‘Tefillah’), του Τζβι Αβνί (1927). για έγχορδα.

⚫Nocturne (‘Halil’), του Λέοναρντ Μπερνστάιν (1918-1990), για ορχήστρα δωματίου και σόλο φλάουτο.

⚫‘Almas tyernas y puras’,  ένα τραγούδι για τα θύματα του Ολοκαυτώματος σε στίχους αγνώστου και μουσική από την άρια ‘Ombra mai fu’ της όπερας «Ξέρξης» του Γκέοργκ Φ. Χέντελ (1685-1759).

⚫Η Συμφωνία αριθμός 3 σε φα μείζονα, έργο 90 του Γιοχάνες Μπραμς (1833-1897).

©Typologos.com 2023